TÜRK ANAYASA HUKUKU SİTESİ
20109-2011 ÖĞRETİM YILI SINAVLARI
Prof. Dr. Kemal Gözler
(Sınavlar tarih sırasına göre yukarıdan aşağıya doğru sıralanmıştır. Final Haziran 2011 sınavı en sondadır.)
AHGE-2010-Vize
U.Ü. HUKUK FAKÜLTESİ
ANAYASA HUKUKU I (GENEL ESASLAR) ARASINAVI
Görükle, 19 Kasım 2010
SINAV TALİMATI: Kurşun kalem kullanmak yasaktır. Mavi veya siyah renkli tükenmez veya mürekkepli kalem kullanınız. Cevap kağıdının birinci sayfasının en altına sağınız, solunuz, ön ve arkanızda oturan arkadaşınızın adını yazınız. Her soru 10 puan değerindedir. Sınav süresi 45 dakikadır.
S O R U L A R
SORU 1: Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu tarafından hazırlanan ve pek çok anayasa mahkemesinin kararının bulunduğu veri tabanının adı nedir?
SORU 2: “Anayasa hukuku dogmatiği” ne demektir? Kısaca açıklayınız.
SORU 3: “Yeni anayasa hukuku” ile “klasik anayasa hukuku” arasında, metinlere atfedilen rol bakımından ne fark vardır?
SORU 4: “Şu an sınıfta ışıklar yanıyor” önermesi niçin bir hukuk kuralı değildir? Açıklayınız.
SORU 5: İngiliz hukukundaki “Kral haksızlık yapmaz (The King can do no wrong)” kuralı, bir legislation kuralı mı, bir common law kuralı mı, yoksa bir Conventions of the Constitution kuralı mıdır? Neden? Açıklayınız.
SORU 6: “Etkililik” kavramı hangi tür geçerlilik anlayışıyla ilgilidir? Neden?
SORU 7: Klasik anayasa hukuku teorisinde yazılı anayasa sisteminde teamüllerin hukukî değeri nasıl bir ayrım yapılarak açıklanmakta ve hangi tür teamüle nasıl bir değer atfedilmektedir?
SORU 8: 1982 Türk Anayasası, m.83/2: “Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, Meclisin kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali ve seçimden önce soruşturmasına başlanılmış olmak kaydıyla Anayasanın 14 üncü madde-sindeki durumlar bu hükmün dışındadır”.
Varsayalım ki, milletvekili A’nın işlediği bir suçun ağır cezayı gerektiren suçüstü hali olup olmadığı konusunda ciddi tereddütler ortaya çıkmaktadır. Söz konusu fiilin ağır cezalık suçüstü hali sayılabileceği ve sayılamayacağı yolunda görüşler vardır. Böyle bir durumda nasıl bir yorum yapılmalı, ne sonuca ulaşılmalı? Neden?
SORU 9: Fonksiyonları bakımından asli kurucu iktidar ile tali kurucu iktidar arasında fark var mıdır? Varsa nedir? Yoksa neden?
SORU 10: Protectio trahit subjectionem et subjectio protectionem ilkesini ve bu ilkeden çıkan sonuçları açıklayınız.
Başarılar dilerim.
Prof. Dr. Kemal GÖZLER
NOT: Sorulara ve cevap anahtarına ortalama bir gün sonra http://www.anayasa.gen.tr/sinavlar-2010-2011.htm den ulaşabilirsiniz.
Cevap Anahtarı
AHGE-2010-Vize
U.Ü. HUKUK FAKÜLTESİ
ANAYASA HUKUKU I (GENEL ESASLAR) ARASINAVI
Görükle, 9 Kasım 2010
SINAV TALİMATI: Kurşun kalem kullanmak yasaktır. Mavi veya siyah renkli tükenmez veya mürekkepli kalem kullanınız. Sadece istenilene cevap veriniz. Cevap kağıdının birinci sayfasının en altına sağınız, solunuz, ön ve arkanızda oturan arkadaşınızın adını yazınız. Her soru 15 puan değerindedir. Sınav süresi 55 dakikadır.
S O R U L A R
SORU 1: Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu tarafından hazırlanan ve pek çok anayasa mahkemesinin kararının bulunduğu veri tabanının adı nedir? Aşağıya yazınız.
CEVAP: CODICES veya www.codices.coe.int/
Her ikisi de tam puan alır. Ancak www.coe.int/ vs not almaz.
Ders kitabı (K. Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, Bursa, Ekin, 2010) s.3.
SORU 2. Anayasa hukuku dogmatiği ne demektir? Kısaca açıklayınız. (15 p)
CEVAP: Anayasa hukuku dogmatiği, anayasa hukuku alanında belirli bir konunun, belirli bir ülkenin, belirli bir tarihte yürürlükte olan anayasasının hükümleri çerçevesinde incelenmesidir (Ders Kitabı, s.26)
SORU 3. “Yeni anayasa hukuku” ile “klasik anayasa hukuku” arasında, metinlere atfedilen rol bakımından ne fark vardır?
CEVAP: Klasik anayasa hukukunda metinleri yorumlayan, yazarların kendileridir. Yani klasik anayasa hukukunda, metninin yorumcusu doktrindir. Yeni anayasa hukukunda ise, anayasal metinleri yorumlayanlar artık, anayasa hukukçuları değil, anayasa mahkemeleridir. Diğer bir ifadeyle, “yeni anayasa hukuku”, anayasa metinlerinin doktrinal yorumu üzerine değil, bu metinlerin anayasa yargısı organları tarafından yapılan yorumları üzerine kuruludur (s.38).
Not: “Yeni anayasa hukuku” ile “klasik anayasa hukuku” arasında metinlere atfedilen rol bakımından olan farklılık sorulmaktadır. Diğer farklılıklara puan verilmez.
SORU 4: “Şu an sınıfta ışıklar yanıyor” önermesi niçin bir hukuk kuralı değildir? Açıklayınız. (10 p).
CEVAP: Çünkü bu önerme normatif nitelikte değildir. Bir olması gerekeni ifade etmemektedir. Bir emir, yasak veya izin içermemektedir (s.48).
Not: Bu önerme, hukuk kuralı olmanın şartını yerine getirmemektedir. Konusunun insan davranışı olmaması vs. doğru cevap kabul edilmez. Çünkü ortada bir olması gerekeni ifade eden, kural yok.
SORU 5: İngiliz hukukundaki “Kral haksızlık yapmaz (The King can do no wrong)” kuralı, bir legislation kuralı mı, bir common law kuralı mı, yoksa bir Conventions of the Constitution kuralı mıdır? Neden? Açıklayınız.
CEVAP: Common Law kuralıdır. Çünkü bu kural, mahkemeler tarafından konulmuş içtihadi bir kuraldır. Bu kural, legislation kuralı değildir; çünkü söz konusu kuralı dile getiren İngiliz Parlamentosunun kabul ettiği böyle bir kanun yoktur. Söz konusu kural bir convention of the constitution da değildir. Çünkü söz konusu kural teamüli ve yazısız değil, içtihadi ve yazılıdır. Mahkeme kararlarında yazar. (s.55-57).
SORU 6: “Etkililik” kavramı hangi tür geçerlilik anlayışıyla ilgilidir? Neden?
CEVAP: Maddî geçerlilik anlayışı. Çünkü bu anlayışa göre bir normun geçerliliği onun etkili olmasıyla, yani toplum içinde fiilen uygulanıyor ve ona uyuluyor olmasıyla tanımlanır. (s.74)
SORU 7: Klasik anayasa hukuku teorisinde yazılı anayasa sisteminde teamüllerin hukukî değeri nasıl bir ayrım yapılarak açıklanmakta ve hangi tür teamüle nasıl bir değer atfedilmektedir?
CEVAP: Anayasa hukukunun klasik teorisinde yazılı anayasa sisteminde teamülün hukukî değeri konusunda, teamüller arasında “praeter constitutionem teamüller (tamamlayıcı teamüller)”, “secundum constitutionem teamüller (yorumlayıcı teamüller)” ve “contra constitutionem teamüller (anayasaya aykırı teamüller)” şeklinde üçlü bir ayrım yapılmaktadır. Yazarların çoğunluğu praeter constitutionem ve secundum constitutionem teamüllerin olabileceklerini kabul ederken, contra constitutionem teamüllerin olamayacağını, anayasaya aykırı tekrarlanan uygulamaların hukukî değerden yoksun oldukları kabul etmektedirler (s.81-82).
SORU 8. 1982 Türk Anayasası, m.83/2: “Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, Meclisin kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali ve seçimden önce soruşturmasına başlanılmış olmak kaydıyla Anayasanın 14 üncü madde-sindeki durumlar bu hükmün dışındadır”.
Varsayalım ki, milletvekili A’nın işlediği bir suçun ağır cezayı gerektiren suçüstü hali olup olmadığı konusunda ciddi tereddütler ortaya çıkmaktadır. Söz konusu fiilin ağır cezalık suçüstü hali sayılabileceği ve sayılamayacağı yolunda görüşler vardır. Böyle bir durumda nasıl bir yorum yapılmalı, ne sonuca ulaşılmalı? Neden?
CEVAP: madde 83/2’deki birinci cümle (Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülen bir milletvekili, Meclisin kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz) genel hüküm, ikinci cümle (Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali ve seçimden önce soruşturmasına başlanılmış olmak kaydıyla Anayasanın 14 üncü maddesindeki durumlar bu hükmün dışındadır) ise istisna hükmüdür.
İstisnai hükümde geçen bir kavramın yorumunda tereddüt ortaya çıkarsa, exceptiones sunt strictissimae interpretationis ilkesi (s.95) uyarınca söz konusu kavram dara yoruma tabi tutulur. Dolayısıyla verilen örnekte, söz konusu fiilin ağır cezalık suçüstü halinde işlenip işlenmediği konusunda tereddüt varsa, dar yorum yapılarak, bu fiilin bu halde işlenmediği sonucuna ulaşılmalıdır. (s.95)
SORU 9. Fonksiyonları bakımından asli kurucu iktidar ile tali kurucu iktidar arasında fark var mıdır? Varsa nedir? Yoksa neden?
CEVAP: aslî kurucu iktidar ile tali kurucu iktidar arasında fonksiyonları bakımından bir fark yoktur. Her ikisi de aynı fonksiyonu ifa eder. Bu fonksiyon anayasa normu koyma fonksiyonudur.
Fonksiyonu itibarıyla tali kurucu iktidar, aslî kurucu iktidara denk olan bir iktidardır. Zira tali kurucu iktidar, aslî kurucu iktidar tarafından konulmuş olan anayasayı değiştirebilmektedir. Aslî kurucu iktidar tarafından baştan konulmuş bir anayasa normu ile daha sonra tali kurucu iktidar tarafından konulmuş bir anayasa normu arasında hukukî güç itibarıyla bir fark yoktur. Her ikisi de aynı anayasada yer almak itibarıyla aynı hukukî değere sahiptir.
Tali kurucu iktidarın, kaynağı bakımından aslî kurucu iktidarın altında yer alan bir iktidar olduğunu söyleyebiliriz; zira tali kurucu iktidar aslî kurucu iktidardan türemektedir. Ancak fonksiyonu bakımından tali kurucu iktidarın, aslî kurucu iktidara denk oluğunu söyleyebiliriz; zira tali kurucu iktidar aslî kurucu iktidar tarafından konulmuş olan anayasayı değiştirebilmektedir. O halde tali kurucu iktidar, kaynağı bakımından aslî kurucu iktidar tarafından “kurulmuş” bir iktidar olsa da, yetkisi bakımından, kendisi de aslî kurucu iktidar gibi “kurucu” iktidardır. O kaynağı itibarıyla tali (türemiş) de olsa, yetkisi, fonksiyonu itibarıyla kurucu bir iktidardır. (s.130-132)
SORU 10. Protectio trahit subjectionem et subjectio protectionem ilkesini ve bu ilkeden çıkan sonuçları açıklayınız.
CEVAP: , “Protectio trahit subjectionem et subjectio protectionem” ilkesi, vatandaşın devlete karşı sadakat ve devletin de vatandaşını koruma borcunu ifade eder. Vatandaşın kendi devletine “sadakat (allegiance)”, devletin de kendi vatandaşlarını “koruma (protection)” borcu vardır . Bu iki borç karşılıklıdır. Yani devlet koruma borcunu yerine getirmezse, vatandaşın da sadakat borcu ortadan kalkar. Aynı şekilde vatandaşın kendi devletine ihanet etmesi durumunda, devletin o vatandaşını koruma borcu kendiliğinden kalkar. Sadakat borcunu ihlal eden vatandaşlar, vatandaşlıktan çıkarılabilirler. Sadakat görevini çiğneyip kendi devletine karşı silah çeken vatandaşlar, “savaşan asker (combattant)” sayılmazlar; dolayısıyla yakalandıklarında “savaş esiri (prisoner of war)” değil; terörist statüsüne tâbi olurlar ve kanunların öngördüğü cezalara mahkum edilebilirler. Aynı şekilde savaş sırasında, düşman ordusuna katılan vatandaşlar da “düşman asker” değil; suç işlemiş vatandaş konumundadırlar. Dolayısıyla bu kişiler, uluslararası hukukun savaş esirlerine tanıdığı güvencelerden yararlanamazlar. Örneğin vatana ihanet suçundan dolayı yargılanıp kanunun öngördüğü cezaya çarptırılabilirler. (s.159, kutu 7.2)
Başarılar dilerim.
Prof. Dr. Kemal GÖZLER
AHGE-2011-Final
U.Ü. HUKUK FAKÜLTESİ
ANAYASA HUKUKU I (GENEL ESASLAR) FİNAL SINAVI
Görükle, 12 Ocak 2011
SINAV TALİMATI: Kurşun kalem kullanmak yasaktır. Mavi veya siyah renkli tükenmez veya mürekkepli kalem kullanınız. Cevap kağıdının birinci sayfasının en altına sağınız, solunuz, ön ve arkanızda oturan arkadaşınızın adını yazınız. Cevap kağıdının solunda 2 cm kadar boşluk bırakınız. Cevap kağıdının her satırına cevap yazabilirsiniz. Ancak cevap kağıdında bir sorunun cevabı bittikten sonra diğer sorunun cevabına geçerken iki satır boş bırakınız. İsterseniz ek cevap kağıdı alabilirsiniz. Bu durumda her kağıda isminizi ve numaranızı yazınız. Her soru 10 puan değerindedir. Sınav süresi 75 dakikadır.
S O R U L A R
SORU 1: “Yarı-Salik kanunu” ne demektir? Açıklayınız.
SORU 2: Avrupa Birliğinin “konfederasyon” mu, yoksa “federasyon” mu olduğu hususu tartışmalıdır. Ancak Avrupa Birliğinin konfederasyon devlet şeklini çoktan aştığı söylenmektedir. Bunu desteklemek için ileri sürülen üç gerekçeyi yazınız.
SORU 3: Federe devletlerin “iç egemenliği ilkesi”nden kaynaklanan sonuçlardan üçünü yazınız.
SORU 4: 1949 Alman Anayasası Federal Devletin (federasyonun) yetkili olduğu konuları 73’üncü maddesinde 11 bent hâlinde saymıştır (örneğin dış ilişkiler, ulusal savunma, federal vatandaşlık, dış göç, para, gümrük, hava taşımacılığı,vs). Bu yetkiler sadece federal devlete (federasyona) aittir. Federe devletler (eyaletler, Lander), bu alana giren bir konuda, ancak kendilerine bir federal kanun ile yetki verilmesi durumunda kanun çıkarabilirler. Ancak aynı Anayasanın 74’üncü maddesinde 26 fıkra hâlinde sayılan konularda, (örneğin medenî hukuk ve ceza hukuku, mahkemelerin teşkilatı ve çalışması, nüfus kayıtları, eğitim yardımları, kamulaştırma, tarım ve ormancılık, vs.), eğer federal devlet (federasyon) yasama yetkisini kullanmamış ise, federe devletler (eyaletler, Lander) bu alanda yasama yetkisini kullanabilirler.
a) Anayasanın 73’üncü maddesinde sayılan konulardaki yetkiler örneğindeki yetkilere anayasa hukuku literatüründe ne isim verilir? (Sadece kavramın ismi yazılacak, başka açıklama yapılmayacak).
b) Anayasanın 74’üncü maddesinde sayılan konulardaki yetkiler örneğindeki yetkilere anayasa hukuku literatüründe ne isim verilir? (Sadece kavramın ismi yazılacak, başka açıklama yapılmayacak).
SORU 5: “Teşriî zorunluluk hâli” ne demektir? Açıklayınız. Bu kurum hangi ülkede vardır?
SORU 6: a) “Parlâmentonun devamlılığı XE "Parlâmentonun devamlılığı" (permanence du parlement)” ilkesi ne demektir? Açıklayınız. b) Bu ilkenin geçerli olmadığı ülkelerde parlamentoların çalışması zaman bakımından nasıl düzenlenir? Açıklayınız.
SORU 7: Stoacıların hürriyet anlayışını açıklayınız.
SORU 8: “Metek” ne demektir? Kimlerdir?
SORU 9: Jellinek, temel hak ve hürriyetleri nasıl sınıflandırmaktadır? Açıklayınız.
SORU 10: Bazı ülkelerde anayasa yargısında bireysel başvuru (anayasa şikayeti) denen bir usûl vardır. Bu usûlün işletilebilmesinin, yani anayasa mahkemesine bireyler tarafından başvurulabilmesinin bazı katı şartları vardır. Örneğin: a) Bireysel başvuru sahibinin anayasa tarafından korunan bir hakkı ihlal edilmiş olmalıdır. b) Bu ihlal herhangi bir işlem veya eylem ile değil, sadece anayasanın belirttiği işlem veya eylemler ile olmuş olmalıdır. Örneğin Almanya’da söz konusu hakların bir “kamu gücü işlemi” ile ihlal edilmesi gerekir. Diğer şartlardan üçünü yazınız.
Başarılar dilerim. / Prof. Dr. Kemal GÖZLER
NOT: Sorulara ve cevap anahtarına ortalama bir gün sonra http://www.anayasa.gen.tr/sinavlar-2010-2011.htm den ulaşabilirsiniz.
----
CEVAP ANAHTARI
AHGE-2011-Final
U.Ü. HUKUK FAKÜLTESİ
ANAYASA HUKUKU I (GENEL ESASLAR) FİNAL SINAVI
Görükle, 12 Ocak 2011
SINAV TALİMATI: Kurşun kalem kullanmak yasaktır. Mavi veya siyah renkli tükenmez veya mürekkepli kalem kullanınız. Cevap kağıdının birinci sayfasının en altına sağınız, solunuz, ön ve arkanızda oturan arkadaşınızın adını yazınız. Cevap kağıdının solunda 2 cm kadar boşluk bırakınız. Cevap kağıdının her satırına cevap yazabilirsiniz. Ancak cevap kağıdında bir sorunun cevabı bittikten sonra diğer sorunun cevabına geçerken iki satır boş bırakınız. İsterseniz ek cevap kağıdı alabilirsiniz. Bu durumda her kağıda isminizi ve numaranızı yazınız. Her soru 10 puan değerindedir. Sınav süresi 75 dakikadır.
S O R U L A R
SORU 1: “Yarı-Salik kanunu” ne demektir? Açıklayınız.
CEVAP: Kızların tahta ancak erkek çocuk yoksa geçebilmesidir. (s.176)
SORU 2: Avrupa Birliğinin “konfederasyon” mu, yoksa “federasyon” mu olduğu hususu tartışmalıdır. Ancak Avrupa Birliğinin konfederasyon devlet şeklini çoktan aştığı söylenmektedir. Bunu desteklemek için ileri sürüler üç gerekçeyi yazınız.
CEVAP:
a) Avrupa birliğinin uluslararası tüzel kişiliği vardır.
b) Avrupa Birliğinin düzenlemeleri ve uygulamaları üye devletlerin uyruklarına doğrudan doğruya uygulanabilir niteliktedir.
c) Avrupa Birliğinde bazı kararların alınması için oybirliği şart değildir. (s.192)
SORU 3: Federe devletlerin “iç egemenliği ilkesi”nden kaynaklanan sonuçlardan üçünü yazınız.
CEVAP:
a) Her federe devlet, diğeriyle eşittir.
b) Her federe devlet kendi içişlerinde bağımsızdır XE "içişlerinde bağımsızdır" . Yani bir federe devlet, diğer federe devletin içişlerine karışamaz.
c) Her federe devletin kendine has bir anayasası ve kanunları, kısacası bir hukuk düzeni olabilir. Dolayısıyla bir federe devlette suç olan bir fiil, komşu federe devlette suç olmayabilir.
d) Her federe devlet, kendi temel organlarını kendisi belirler. Yani her devletin kendine has yasama, yürütme ve yargı organları vardır. Bu organların kuruluş ve işleyişi, her federe devletin kendi anayasasıyla belirlenir. (s.204)
SORU 4: 1949 Alman Anayasası Federal Devletin yetkili olduğu konuları 73’üncü maddesinde 11 bent hâlinde saymıştır (örneğin dış ilişkiler, ulusal savunma, federal vatandaşlık, dış göç, para, gümrük, hava taşımacılığı,vs). Bu yetkiler sadece federal devlete aittir. Federe devletler, bu alana giren bir konuda, ancak kendilerine bir federal kanun ile yetki verilmesi durumunda kanun çıkarabilirler (m.71). Ancak aynı Anayasanın 74’üncü maddesinde 26 fıkra hâlinde (örneğin medenî hukuk ve ceza hukuku, mahkemelerin teşkilatı ve çalışması, nüfus kayıtları, eğitim yardımları, kamulaştırma, tarım ve ormancılık, vs). sayılan konularda, eğer federal devlet yasama yetkisini kullanmamış ise, federe devletler bu alanda yasama yetkisini kullanabilirler.
a) Anayasanın 73’üncü maddesinde sayılan konulardaki yetkiler örneğindeki yetkilere anayasa hukuku literatüründe ne isim verilir? (Sadece kavramın ismi yazılacak, başka açıklama yapılmayacak).
b) Anayasanın 74’üncü maddesinde sayılan konulardaki yetkiler örneğindeki yetkilere anayasa hukuku literatüründe ne isim verilir? (Sadece kavramın ismi yazılacak, başka açıklama yapılmayacak).
CEVAP:
a) Münhasır yetkiler
b) Ortak yetkiler veya yarışan yetkiler (s.209)
SORU 5: “Teşriî zorunluluk hâli” ne demektir? Açıklayınız. Bu kurum hangi ülkede vardır?
CEVAP
Teşriî Zorunluluk Hâli.- 1949 Alman Anayasası, 81’inci maddesinde “teşriî zorunluluk hali” denen bir usûlle, düşürülemeyen hükümete kanun çıkarma imkanını tanımıştır. Bu usûle göre Bundestag (Millet Meclisi), Başbakana istediği güven oyunu vermemiş, ama onun yerine yeni bir Başbakan seçerek onu da görevden alamamışsa, Başbakan, Cumhurbaşkanına başvurarak, ya 68’inci maddeye uygun olarak Meclisin feshedilmesini, ya da 81’inci maddeye göre “teşriî zorunluluk hali” ilân edilmesini isteyebilir. Bu ikinci halin ilân edilebilmesi için Bundestrat’ın (=Federal Senatonun) da onayı gerekir. Başbakanın istemi ve Bundestrat’ın onayı varsa Cumhurbaşkanı “teşriî zorunluluk hali” ilân eder. Bu halin ilân edilmesiyle, Bundestag’ın (Millet Mecli sinin) reddettiği kanun tasarıları kendiliğinden kabul edilmiş sayılır. Keza, Bundestag’a sunulan ve Bundestag’ın dört hafta içinde sonuçlandırmadığı kanun tasarıları da kendiliğinden kabul edilmiş sayılır. Kısacası, Alman sisteminde, Millet Meclisi (Bundestag) tarafından usûlüne uygun bir şekilde düşürülemeyen Başbakan, istediği kanunları çıkarmayan Bundestag’ı altı ay süreyle saf dışı bırakma ve yasama yetkisini bu süre içinde kullanma yetkisine sahip olabilmektedir. Kısacası, “teşriî zorunluluk hali”, bir nevi olağanüstü hal ilan ederek, hükûmetin yasama yetkilerini altı ay süreyle ele geçirmesi durumudur. (s.257)
SORU 6: a) “Parlâmentonun devamlılığı XE "Parlâmentonun devamlılığı" (permanence du parlement)” ilkesi ne demektir? Açıklayınız. b) Bu ilkenin geçerli olmadığı ülkelerde parlamentoların çalışması zaman bakımından nasıl düzenlenir?
CEVAP: a) “Parlâmentonun devamlılığı XE "Parlâmentonun devamlılığı" (permanence du parlement)”, parlâmentonun kesintisiz olarak toplantı halinde olduğu, tatil yapmadığı anlamına gelmez. Parlâmentonun devamlılığı ilkesi, parlâmentonun kendi istediği her zaman toplantı yapabileceği, çalışabileceği anlamına gelir.
b) Bazı ülkelerde ise parlâmentoların devamlı ilkesi geçerli değildir. Bu ülkelerde parlâmento, yılın sadece kendisine “toplantı dönemi (session)” XE "toplantı dönemi (session)\”" ismi verilen dönemlerinde toplanabilir. Yılın diğer dönemlerinde parlâmento hukuken varlığını sürdürür; ama seans yapıp, karar alma yetkisine sahip değildir. Toplantı dönemleri, parlâmento tarafından değil, ya hükûmet tarafından ya da doğrudan doğruya anayasa tarafından tespit edilir. (s.344)
SORU 7: Stoacıların hürriyet anlayışını açıklayınız.
CEVAP: Eski Çağ’da hürriyet fikrine ilk defa stoacılarda rastlanır. Ancak stoacılar, hürriyeti, kişinin iç dünyasına ilişkin bir kavram olarak anlamışlardır. Onlara kişi kendi tutkularını, hırslarını yenerse ancak özgür olabilir. Bu anlamda köle bile özgür olabilir. Stoacılarda bir hürriyet düşüncesi var ama bu düşüncenin modern hürriyet anlayışı ile bir alakası yoktur.
SORU 8: “Metek” ne demektir? Kimlerdir?
CEVAP: Metekler, eski Yunanda “yabancılar”dır. Bunlar köle değildir; ama vatandaş da değildir. Hak ve hak ve hürriyetleri oldukça sınırlıdır.
SORU 9: Jellinek, temel hak ve hürriyetleri nasıl sınıflandırmaktadır? Açıklayınız.
CEVAP:
Georg Jellinek’in klasikleşen ayrımına göre temel hak ve hürriyetler üç gruba ayrılır: Negatif statü hakları, pozitif statü hakları, aktif statü hakları.
a) Negatif Statü Hakları .- Negatif statü (status negativus) hakları, kişinin devlet tarafından aşılamayacak ve dokunulamayacak özel alanının sınırlarını çizen hak ve hürriyetlerdir. Örneğin konut dokunulmazlığı, kişi güvenliği, din hürriyeti, düşünce hürriyeti, mülkiyet hakkı negatif statü hakkı niteliğindedir. Bu haklar devlete, “karışmama”, “gölge etmeme” ödevi yüklerler. Bu haklar kişiyi devlete ve topluma karşı koruyan haklar olduğu için bu haklara “koruyucu haklar” da denir. Bu haklara “kişisel haklar” da diyebiliriz.
b) Pozitif Statü Hakları.- Pozitif statü (status positivus) hakları, bireylere devletten olumlu bir davranış, bir hizmet, bir yardım isteme imkânını tanıyan haklardır. Örneğin çalışma hakkı, sağlık hakkı, konut hakkı, sosyal güvenlik hakkı bu tür haklardandır. Bu tür haklar, devlete sosyal alanda bir takım ödevler yüklerler. Pozitif statü haklarına, kişiye devletten bir şey istemesi hakkını verdiği için “isteme hakları” da denmektedir. Sosyal devlet anlayışının sonuçları olduğundan bu haklara kısaca “sosyal haklar” da denir.
c) Aktif Statü Hakları .- Aktif statü (status activus) hakları, kişinin devlet yönetimine katılmasını sağlayan haklardır. Bu haklara bu nedenle “katılma hakları” da denir. Seçme ve seçilme hakkı, siyasî parti kurma hakkı, siyasî faaliyette bulunma hakkı, kamu hizmetine girme hakkı, dilekçe hakkı aktif statü haklarına örnek gösterilebilir. Bu haklara “siyasî haklar” da denir. (S.397)
SORU 10: Bazı ülkelerde anayasa yargısında bireysel başvuru (anayasa şikayeti) denen bir usûl vardır. Bu usûlün işletilebilmesinin, yani Anayasa Mahkemesi bireyler tarafından başvurulabilmesinin bazı katı şartları vardır. Örneğin: a) Bireysel başvuru sahibinin anayasa tarafından korunan bir hakkı ihlal edilmiş olmalıdır. b) Bu ihlal herhangi bir işlem veya eylem ile değil, sadece anayasanın belirttiği işlem veya eylemler ile olmuş olmalıdır. Örneğin Almanya’da söz konusu hakların bir “kamu gücü işlemi” ile ihlal edilmesi gerekir. Diğer şartlardan üçünü yazınız.
CEVAP:
a) Bireysel başvuru sahibinin bir temel hakkının, başvuru konusu işlemle bir kişisel, güncel ve doğrudan bir şekilde ihlal edilmiş olması gerekir.
b) Bireysel başvuru yapacak kişinin, başvuru yapmakta bir hukukî yararının bulunması gerekir. Örneğin dava konusu idarî işlem daha sonra ilga edilmiş ise, ilgili kişi, söz konusu işlemin anayasaya aykırılığının saptanması amacıyla bu işlem hakkında bireysel başvuruda bulunamaz.
c) Bireysel başvuru hakkının kullanılabilmesi için “bütün diğer başvuru yollarının tüketilmesi (exhaustion of all other legal remedies)”dir (Almanya, m.96/2; Arnavutluk, m.132/f; Avusturya, m.144/1, Slovenya, m.160/son).
d) Bireysel başvuru için süre öngörülmüş ise bu süreye uyulmalıdır. Almanya’da bu süre, diğer başvuru yollarının tüketilmesinden itibaren bir aydır (Alman Anayasa Mahkemesi Kanunu, m.93/1). Almanya’da başvuru bir kanuna veya bir başka başvuru yolunun olmadığı bir işleme karşı yapılacaksa başvuru süresi bunların yürürlüğe girmesinden itibaren bir yıldır. (s.446)
Başarılar dilerim.
Prof. Dr. Kemal GÖZLER
NOT: Sorulara ve cevap anahtarına ortalama bir gün sonra http://www.anayasa.gen.tr/sinavlar-2010-2011.htm den ulaşabilirsiniz.
|
|
|
|
Sol taraftaki üç haneli kutuya numaranızın son üç rakamını sırasıyla yazınız. |
Görükle, 12 Nisan 2010, TAH-2011-Vize |
U.Ü. HUKUK FAKÜLTESİ
ANAYASA HUKUKU II (TÜRK ANAYASA HUKUKU) ARASINAVI
No:
Adı Soyadı:
SINAV TALİMATI: Kurşun kalem kullanmak yasaktır. Cevaplarınızı, bu kağıda soruları izleyen noktalı boşluklara yazınız. Bu sayfanın altına sağınızda, solunuzda, ön ve arkanızda bulunan arkadaşların ismini yazınız. Her soru 10 p. değerindedir. Sınav süresi 30 dakikadır.
S O R U L A R
SORU 1: 1924 Anayasasının 4’üncü maddesi “Türkiye Büyük Millet Meclisi milletin yegâne ve hakîkî mümessili olup Millet nâmına hakk-ı hâkimiyeti istimâl eder” demektedir. Bu maddeye denk, 1961 Anayasasının hükmü nedir? Egemenliği kullanan organlar bakımından bu iki anayasa arasında ne fark vardır?
CEVAP: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SORU 2: 1924 Anayasası döneminde Türkiye’de uygulanan seçim sisteminin ismi nedir? Bu sistemin her iki ismini de yazınız.
CEVAP: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SORU 3: 1961 Anayasasında, 12 Mart döneminde (1971-1973), yargıyla ilgili çeşitli değişiklikler yapılmıştır. Tabiî yargı yolu yerine kanuni yargı yolu prensibinin getirilmesi, küçük siyasal partilerin Anayasa Mahkemesi başvurma olanağının kaldırılması gibi. Yangı ile ilgili diğer değişikliklerden bir tanesini de yazınız.
CEVAP: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SORU 4: “Başlangıç” kısmına ilk defa hangi Anayasamızda yer verilmiştir? Sadece belirtiniz.
CEVAP: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SORU 5: 1961 Anayasasına göre Cumhuriyet Senatosu üç tür üyeden oluşuyordu. 150 adet olan birinci grup üye halk tarafından seçiliyordu ve görev süreleri altı yıldı. İkinci ve üçüncü grup üyelerin kimler olduğunu ve nasıl seçildiklerini ve görev sürelerini belirtiniz.
CEVAP: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SORU 6: 2820 Sayılı Siyasî Partiler Kanunun 38’nci maddesinin 27 Ekim 1995 tarih ve 4125 sayılı Kanunun 21/b maddesiyle yürürlükten kaldırılan şekline göre, siyasî partiler, 6 ve daha fazla milletvekili çıkacak illerin 4, 5, 6 milletvekili çıkaracak seçim çevrelerinde, bir “ekstra aday” daha gösteriyorlardı. Milletvekili Seçimi Kanununun 34’üncü maddesinin o zaman yürürlükteki şekline göre, bu tür seçim çevrelerinde, o seçim çevresinde en çok oy almış siyasî partinin gösterdiği bu “ekstra aday” seçilmiş oluyordu. Bu anlatımda “ekstra aday” diye bahsedilen adaya veya bu tür adaylığa ne isim veriliyordu?
CEVAP: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SORU 7: Anayasamızın yürürlükteki şekline göre Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, siyasî partiler hakkında devlet yardımından yoksun bırakma kararını hangi çoğunlukla karar verebilir? (Bu çoğunluk neyin üzerinden hesaplandığını da belirtiniz)
CEVAP: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ön: Arka: Sağ: Sol:
TAH Vize Nisan 2011 --- Sayfa 2
SORU 8: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarına göre bir siyasî partinin kapatılmasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine uygun olabilmesi için gereken şartlar nelerdir? Her bir şartı yazdıktan sonra kısaca açıklayınız.
CEVAP: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SORU 9: Varsayalım ki, 1 Mart 1985 doğumlu olan, aynı zamanda Türk ve Amerikan vatandaşı olan M, 12 Haziran 2011’de yapılacak milletvekili seçimlerine bağımsız aday olarak girmiş ve yapılan seçimlerde milletvekili seçilmiştir. Bu kişinin seçildiğine ilişkin 13 Haziran 2011 saat 08.00’de il seçim kurulu tarafından tutanak düzenlenmiştir. M’nin seçimi izleyen gün kişinin 2005 yılında 14 ay hapis cezasına mahkûm olduğu ve mahkumiyetinin ertelendiği, 2007 yılında 13 ay hapis cezası aldığı ve bu cezanın paraya çevrildiği anlaşılmıştır. Seçime katılan bir siyasi partinin genel merkezi, 15 Haziran 2011 günü saat 16’da Yüksek Seçim Kuruluna bu kişinin, vatandaşlık ve yaş koşulların taşımadığı ve keza mahkûmiyet sebebiyle de milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmadığı iddiasıyla Yüksek Seçim Kuruluna itirazda bulunmuştur. YSK tarafından yapılan incelemede, bu kişinin gerçekten de bu kişinin 1 Mart 1985 doğumlu olduğu ve aynı zamanda Türk ve Amerikan vatandaşı olduğu, 2005 yılında 14 ay hapis cezasına mahkûm olduğu ve mahkumiyetinin ertelendiği, 2007 yılında 13 ay hapis cezası 2007 yılında 13 ay hapis cezası aldığı ve bu cezanın paraya çevrildiği, mahkûmiyet kararlarının kesinleştiği anlaşılmıştır. YSK, hangi sebep veya sebepler ile ne karar verir? Neden?
CEVAP: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
SORU 10: Aşağıdakilerden hangisi veya hangileri ilk defa 12 Eylül 2010 tarihli halkoylamasıyla kabul edilen 5982 sayılı Anayasa Değişikliği Kanunuyla, anayasal düzeyde, tanınmış hak ve hürriyet veya temel ilkelerden birisi (birileri) değildir? (Şıkkın başındaki harfi yuvarlak içine alarak cevaplayınız). (Dikkat: Bu soruda yanlış doğruyu götürür).
a) Kişisel verilerin korunmasını isteme hakkı
b) Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir.
c) Memurlara sendika hakkı
d) Memurlara grev hakkı
e) Memurlara toplu sözleşme yapma hakkı
f) Bilgi edinme hakkı
g) Kamu denetçisine başvurma hakkı Başarılar dilerim./ Prof. Dr. Kemal Gözler
NOT: Sorulara ve cevap anahtarına http://www.anayasa.gen.tr/sinavlar-2010-2011.htm den ulaşabilirsiniz.
|
|
|
|
Sol taraftaki üç haneli kutuya numaranızın son üç rakamını sırasıyla yazınız. |
TAH-2011-Vize |
U.Ü. HUKUK FAKÜLTESİ
ANAYASA HUKUKU II (TÜRK ANAYASA HUKUKU) ARASINAVI
Görükle, 12 Nisan 2010
No:
Adı Soyadı:
SINAV TALİMATI: Kurşun kalem kullanmak yasaktır. Cevaplarınızı, bu kağıda soruları izleyen noktalı boşluklara yazınız. Birinci sayfanın altına sağınızda, solunuzda, ön ve arkanızda bulunan arkadaşların ismini yazınız. Her soru 10 p. değerindedir. Sınav süresi 30 dakikadır.
S O R U L A R
SORU 1: 1924 Anayasasının 4’üncü maddesi “Türkiye Büyük Millet Meclisi milletin yegâne ve hakîkî mümessili olup Millet nâmına hakk-ı hâkimiyeti istimâl eder” demektedir. Bu maddeye denk, 1961 Anayasasının hükmü nedir? Egemenliği kullanan organlar bakımından bu iki anayasa arasında ne fark vardır?
CEVAP: 1961 Anayasası, Madde 4: “Millet, egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organlar eliyle kullanır”. İkisinin arasındaki fark: 1924 Anayasası (m.4) millet adına egemenlik hakkını kullanma yetkisini münhasıran Türkiye Büyük Millet Meclisine vermekteydi. Egemenliği millet adına kullanan organlar arasında yürütme ve yargı gibi diğer devlet organlarını saymamaktadır. 1961 Anayasasına göre ise artık egemenliğin kullanıcısı sadece TBMM değil, “yetkili organlar”dır.
SORU 2: 1924 Anayasası döneminde Türkiye’de uygulanan seçim sisteminin ismi nedir? Bu sistemin her iki ismini de yazınız.
Cevap: Basit çoğunluk, yani tek-turlu listeli çoğunluk sistemi.
(Ek Bilgi: Bir seçim çevresinde en çok oyu alan parti, o seçim çevresinde çıkacak olan bütün milletvekilliklerini kazanır. Bu açıklama sınavda sorulmadığı için değerlendirmede dikkate alınmayacaktır).
SORU 3: 1961 Anayasasında, 12 Mart döneminde (1971-1973), yargıyla ilgili çeşitli değişiklikler yapılmıştır. Tabiî yargı yolu yerine kanuni yargı yolu prensibinin getirilmesi, küçük siyasal partilerin Anayasa Mahkemesi başvurma olanağının kaldırılması gibi. Yargıyla ilgili diğer değişikliklerden bir tanesini de yazınız.
Cevap: - DGM’lerin kurulması,
- AYİM’in kurulması.
SORU 4: “Başlangıç” kısmına ilk defa hangi Anayasamızda yer verilmiştir? Sadece belirtiniz.
Cevap: 1961 Anayasası
SORU 5: 1961 Anayasasına göre Cumhuriyet Senatosu üç tür üyeden oluşuyordu. 150 adet olan birinci grup üye halk tarafından seçiliyordu ve görev süreleri altı yıldı. İkinci ve üçüncü grup üyelerin kimler olduğunu ve nasıl seçildiklerini ve görev sürelerini belirtiniz.
Cevap: İkinci grup: 15 kişi, cumhurbaşkanı tarafından seçiliyor, görev süreleri 6 yıl.
Üçüncü grup: (Tabiî üyeler) a) 21 kişi. Seçilmiyorlar. Eski MBK üyeleri. Ömür boyu görevde kalıyorlar.
b) Eski Cumhurbaşkanlarıdır. Ömür boyu görevde kalırlar.
SORU 6: 2820 Sayılı Siyasî Partiler Kanunun 38’nci maddesinin 27 Ekim 1995 tarih ve 4125 sayılı Kanunun 21/b maddesiyle yürürlükten kaldırılan şekline göre, siyasî partiler, 6 ve daha fazla milletvekili çıkacak illerin 4, 5, 6 milletvekili çıkaracak seçim çevrelerinde, bir “ekstra aday” daha gösteriyorlardı. Milletvekili Seçimi Kanununun 34’üncü maddesinin o zaman yürürlükteki şekline göre, bu tür seçim çevrelerinde, o seçim çevresinde en çok oy almış siyasî partinin gösterdiği bu “ekstra aday” seçilmiş oluyordu. Bu anlatımda “ekstra aday” diye bahsedilen adaya veya bu tür adaylığa ne isim veriliyordu?
Cevap: Kontenjan adayı (kontenjan adaylığı).
SORU 7: Aşağıdakilerden hangisi veya hangileri ilk defa 12 Eylül 2010 tarihli halkoylamasıyla kabul edilen 5982 sayılı Anayasa Değişikliği Kanunuyla, anayasal düzeyde, tanınmış hak ve hürriyet veya temel ilkelerden birisi (birileri) değildir? (Şıkkın başındaki harfi yuvarlak içine alınız). (Bu soruda yanlış doğruyu götürür).
a) Kişisel verilerin korunmasını isteme hakkı
b) Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir.
c) Memurlara sendika hakkı
d) Memurlara grev hakkı
e) Memurlara toplu sözleşme yapma hakkı
f) Bilgi edinme hakkı
g) Kamu denetçisine başvurma hakkı
Cevap c d
SORU 8: Anayasamızın yürürlükteki şekline göre Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, siyasî partiler hakkında devlet yardımından yoksun bırakma kararını hangi çoğunlukla karar verebilir? (Bu çoğunluk neyin üzerinden hesaplandığını da belirtiniz)
CEVAP: Toplantıya katılan üyelerin üçte iki çoğunluğuyla
SORU 9: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarına göre bir siyasî partinin kapatılmasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine uygun olabilmesi için gereken şartlar nelerdir? Her bir şartı yazdıktan sonra kısaca açıklayınız.
CEVAP: Üç şart vardır:
a) Kanunla Düzenlenme.- Siyasî partilerin kapatılması hususunun kanunla düzenlenmesi veya önceden bilinebilir bir işlemle tespit edilmesi gerekir.
b) Kapatma Meşru Bir Amaç Gütmelidir.- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, ülke bütünlüğünün korunması, millî güvenliğin sağlanması, kamu güvenliğinin korunması, kargaşa ve suçun önlenmesi, ve başkalarının temel hak ve hürriyetlerinin korunması amaçlarını siyasî partiler kapatılmasına yol açabilecek meşru amaçlar olarak kabul etmektedir.
c) Demokratik Bir Toplumda Gereklilik Şartı.- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine göre, parti kapatma tedbirine ancak bu tedbirin “demokratik bir toplumda gerekli” olması durumda başvurulabilir. Böyle bir gereklilikten bahsedebilmek için de, parti kapatma tedbiri-nin “kaçınılmaz bir toplumsal ihtiyaç” olması ve bu tedbirin aynı zamanda “güdülen amaçlarla orantılı” olması gerekir.
SORU 10: SORU 9: Varsayalım ki, 1 Mart 1985 doğumlu olan, aynı zamanda Türk ve Amerikan vatandaşı olan M, 12 Haziran 2011’de yapılacak milletvekili seçimlerine bağımsız aday olarak girmiş ve yapılan seçimlerde milletvekili seçilmiştir. Bu kişinin seçildiğine ilişkin 13 Haziran 2011 saat 08.00’de il seçim kurulu tarafından tutanak düzenlenmiştir. M’nin seçimi izleyen gün kişinin 2005 yılında 14 ay hapis cezasına mahkûm olduğu ve mahkumiyetinin ertelendiği, 2007 yılında 13 ay hapis cezası aldığı ve bu cezanın paraya çevrildiği anlaşılmıştır. Mahkûmiyet kararları seçim öncesi kesinleşmiştir. Seçime katılan bir siyasi partinin genel merkezi, 15 Haziran 2011 günü saat 16’da Yüksek Seçim Kuruluna bu kişinin, vatandaşlık ve yaş koşulların taşımadığı ve keza mahkûmiyet sebebiyle de milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmadığı iddiasıyla Yüksek Seçim Kuruluna itirazda bulunmuştur. YSK tarafından yapılan incelemede, bu kişinin gerçekten de bu kişinin 1 Mart 1985 doğumlu olduğu ve aynı zamanda Türk ve Amerikan vatandaşı olduğu, 2005 yılında 14 ay hapis cezasına mahkûm olduğu ve mahkumiyetinin ertelendiği, 2007 yılında 13 ay hapis cezası 2007 yılında 13 ay hapis cezası aldığı ve bu cezanın paraya çevrildiği anlaşılmıştır. YSK, hangi sebep veya sebepler ile ne karar verir? Neden?
CEVAP: YSK, bu kişinin “bir yıldan fazla hapis cezasına mahkûm olması” sebebiyle “milletvekili seçim tutanağının iptaline” karar verir. Çünkü ertelenmiş 14 ay hapis cezası vardır; ertelemenin, milletvekili seçilme yeterliliği üzerinde bir etkisi yoktur. Ertelenen ceza milletvekili seçilmeye engel nitelikte bir ceza ise, ceza ertelenmiş olsa bile bu kişi milletvekili seçilme yeterliliğine sahip değildir. 14 ay hapis cezası bir yılı geçtiği için, hangi suça ilişkin olursa olsun milletvekili seçilmeye yeterliliğine engel bir mahkumiyettir.
NOT: Para cezasına çevrilmiş mahkûmiyeti, yYaş ve vatandaşlık bakımından bu kişi milletvekili seçilme yeterliliği şartlarını taşımaktadır.
Başarılar dilerim./ Prof. Dr. Kemal Gözler
NOT: Sorulara ve cevap anahtarına http://www.anayasa.gen.tr/sinavlar-2010-2011.htm den ulaşabilirsiniz.
----------------
Görükle, 8 Haziran 2010,
A Grubu
U.Ü. HUKUK FAKÜLTESİ
ANAYASA HUKUKU II (TÜRK ANAYASA HUKUKU) FİNAL SINAVI
No:
Adı Soyadı:
SINAV TALİMATI:
Kurşun kalem kullanmak yasaktır.
Cevaplarınızı, aşağıdaki cevap tablosunda işaretleyiniz. İşaretlemeyi
doğru şıkka isabet eden parantezlerin arasını tamamıyla karalayarak
yapınız. Örnek ( ). Bu sayfanın altına sağınızda, solunuzda,
ön ve arkanızda bulunan arkadaşların ismini yazınız. Her soru 5 puan
değerindedir. Yanlış doğruyu götürmez. Sınav süresi 50 dakikadır.
DİKKAT: Bazı sorularda doğruyu, bazı sorularda yanlışı bulmanız istenmektedir!
SORULAR
1. 1982 Anayasasının yürürlükteki şekline göre Anayasa Mahkemesi hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Anayasa Mahkemesi üyelerinin üçü TBMM, ondördü Cumhurbaşkanı tarafından seçilmektedir. Cumhurbaşkanı seçeceği ordört üyeden ancak dördünü doğrudan doğruya seçebilmektedir.
b) 12 Eylül 2010 tarihli halkoylaması onaylanan anayasa değişikliği ile Anayasa Mahkemesinde Sayıştaydan gelen üye sayısı birden ikiye çıkarılmıştır.
c) Anayasa Mahkemesinin bir üyesi Baro Başkanlarının göstereceği üç aday arasından TBMM tarafından seçilmektedir.
d) Anayasa Mahkemesi üyeleri, ne zaman seçilmiş olurlarsa olsunlar, kendileri istedikçe, 65 yaşını dolduruncaya (emekli oluncaya) kadar görevde kalırlar.
e) Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ile Jandarma Genel Komutanı görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda yargılanır.
2. “Malum olaki yedi mülûkâneme vediai cenabı bârî olan kâffei sunufi tebaî şahanemin her cihetle temamii husuli saadeti hâli akdemi efkârı hayriyet disarı padişahanem olarak... memaliki mahrusai şahanemde bulunan hristiyan ve sair tebai gayri müslime cemaatlerine ecdadı izamım taraflarından verilmiş ve sinini ahirede ita ve ihsan kılınmış olan bilcümle imtiyazat ve muafiyatı ruhaniye bu kere dahi takrir ve ibka kılınıp...”
Yukarıdaki paragraf aşağıdaki hangi belgeden alınmıştır?
a) Sened-i İttfak
b) Tanzimat Fermanı
c) Islahat Fermanı
d) Kanun-u Esasi
e) Kanun-u Esaside yapılan ikinci meşrutiyet dönemi değişikliklerinde.
3. Cumhuriyet dönemi anayasal gelişmelere ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Milli egemenlik ilkesi ilk defa 1921 Anayasası tarafından ilân edilmiştir.
b) 1921 Anayasasının ilk şekli, icra vekilleri heyetinin bir bütün olarak meclise karşı sorumlu olduğunu öngörmektedir.
c) 1921 Anayasasının ilk şekline göre, Büyük millet Meclisi, sadece yasama yetkisine değil, aynı zamanda yürütme yetkisine de sahipti.
d) Hilafet, 1921 Anayasa döneminde ilga edilmiştir.
e) 1924 Anayasasına göre başvekil, Cumhurbaşkanı tarafından Meclis üyeleri arasında tayin edilirdi. Diğer vekiller ise, Başvekil tarafından Meclis üyeleri arasında seçilerek hepsi Cumhurbaşkanının tasdiki ile Meclise arzolunurdu.
4. Cumhuriyet dönemi anayasal gelişmelere ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) 1961 Anayasasının değiştirilebilmesi için değişiklik teklifinin Millet Meclisi tarafından üçte iki çoğunluğuyla kabul edilmesi yeterliydi.
b) 1961 Anayasasına göre anayasa değişiklikleri üzerinde Cumhurbaşkanına zorlaştırıcı veya geciktirici bir veto yetkisi tanınmamıştır.
c) 1961 Anayasasına göre anayasa değişikliklerinin referanduma sunulması ihtimali yoktu.
d) 1924 Anayasası döneminde tek turlu listeli çoğunluk seçim sistemi kullanılıyordu.
e) 1924 Anayasasının “çoğunlukçu demokrasi” anlayışını benimsediği kabul edilmektedir
5. 1982 Anayasasına göre, eşitlik ilkesi hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Eşitlik ilkesi, Cumhuriyetin nitelikleri arasında sayılmış bir temel ilkedir.
b) Eşitlik ilkesi, 1982 Anayasasında, bulunduğu yer itibarıyla temel hak ve hürriyet olarak değil, devlet yönetimine hâkim olan bir temel ilke olarak düzenlenmiştir.
c) Anayasamızın eşitlik ilkesi düzenlendiği maddede, bu ilkenin muhatapları arasında özel kişiler de sayılmıştır.
d) Mutlak eşitliğe geometrik eşitlik de denir.
e) Anayasamıza göre cinsiyet konusunda mutlak bir ayrımcılık yapılması yasağı vardır. Diğer alanlarda yapılabilse de cinsiyet konusunda pozitif ayrımcılık yapılamaz.
6. 1982 Anayasası göre temel hak ve hürriyetler konusunda aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Yabancıların temel hak ve hürriyetleri de, vatandaşların temel hak ve hürriyetlerinin sınırlandırılması şartlarına tâbidir.
b) Temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılamamasına ilişkin hüküm, hukukumuza ilk defa 1982 Anayasa ile girmiştir.
c) Sınırlamada demokratik toplum düzeninin gereklerine uygunluk şartı, ilk defa 1982 Anayasasında 2001 yılında yapılan değişiklikler ile girmiştir.
d) Sınırlama amacını gerçekleştirmek için en yumuşak sınırlama aracının seçilmesine oranlılık ilkesi denir.
e) Anayasamızda ilgili maddesinde ayrıca sınırlama sebebi belirtilmemiş bazı temel hak ve hürriyetler vardır.
7. Temel hak ve hürriyetler ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Angarya yasağı ilk defa 1876 Anayasa tarafından öngörülmüştür.
b) Yakalanan veya tutuklanan kişi, en yakın mahkemeye gönderilmesi için gereken süre hariç, bireysel suçlarda en geç 48 saat içinde, toplu suçlarda engeç dört gün içinde hâkim önüne çıkartılır.
c) Kişisel verilerin korunması hakkı anayasal düzeyde ilk defa 12 Eylül 2010 tarihli halkoylaması ile onaylanan anayasa değişikliği ile kabul edilmiştir.
d) Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak askerlik sebebi, vergi borcu ve suç soruşturması sebebiyle sınırlanabilir.
e) Toplantı ve gösteri yürüyüşü yapmak isteyen kişiler, bunun yapılacağı yerin valiliğine veya kaymakamlığına, toplantı veya gösterinin yapılacağını en az 48 saat önceden bildirmeleri gerekir.
8. Seçimlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Anayasaya göre zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanmak, dolanlı iflas gibi suçlarla mahkûm olmuş olanlar, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler.
b) Anayasaya göre kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma ideolojik ve anarşik eylemlere katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş kişiler, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler.
c) Tutukluluk hâli hangi suçtan olursa olsun, milletvekili adayı olmaya engel değildir.
d) Seçilme yeterliliğine sahip olup da, istifa etmeden aday olamayan personelin, istifa dilekçelerini seçimlerin başlangıcından en az bir ay önce en yakın amirlerine vermek zorundadırlar.
e) Meclisin erken seçim kararı almasıyla, erken seçimin yapılacağı tarih arasında en az belirli bir günün olmasına öngören bir hüküm Anayasamızda yoktur.
9. Mahallî idare seçimleri (yerel seçimler) konusunda aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Anayasamıza göre mahallî idare seçimleri dört yılda bir yapılır. Ancak milletvekili genel veya ara seçiminden önceki veya sonraki bir yıl içinde yapılması gereken mahallî idare seçimleri milletvekili genel veya ara seçimleriyle birlikte yapılır.
b) İl genel meclisi ve belediye meclisi seçimlerinde onda birlik baraj uygulamalı d’Hontd formüllü nispî temsil seçim sistemi uygulanır.
c) Belediye başkanı seçimlerinde tek turlu çoğunluk sistemi uygulanır.
d) Köy ve mahalle muhtar ve ihtiyar heyeti üyeliği seçimlerinde tek turlu çoğunluk sistemi uygulanır.
e) Köy ve mahalle veya mahalle muhtar ve ihtiyar meclisi üyeliğine adaylık usûlü yoktur.
10. Milletvekillerinin hukukî statüsü ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Yasama sorumsuzluğuna “kürsü sorumsuzluğu” da denir.
b) Yasama sorumsuzluğundan milletvekili olmayan bakanlar da yararlanır.
c) Meclis çalışmaları sırasında söylediği sözlerden dolayı, milletvekiline karşı ne hukuk davası, ne ceza davası açılabilir.
d) Milletvekilliği ile bağdaşmayan bir görev veya hizmeti sürdürmekte ısrar eden milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesine, yetkili komisyonun durumu tespit eden raporu üzerine TBMM Genel Kurulu örneğin 250 kabul ve 150 ret oyuyla karar verebilir.
e) Milletvekilliğinin düşmesi yolunda TBMM Genel Kurulunun aldığı karar, bir parlamento kararıdır. Bu karara kararına karşı, kararının alındığı günden itibaren 60 gün içinde ilgili milletvekili veya diğer bir milletvekili Anayasa Mahkemesine başvurabilir.
11. Yasama dokunulmazlığı hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Eğer milletvekili hakkında seçimden önce veya sonra verilmiş 14 aylık hapis cezasını içeren kesinleşmiş bir ceza hükmü varsa, bu hükmün infazı, üyelik sıfatının sona ermesine bırakılır; üyelik süresince zamanaşımı işlemez.
b) TBMM genel kurulu, bir milletvekilinin yasama dokunulmazlığını açık oylama ile ve kaldırılma istemi konusunda 240 kabul, 200 ret ve 20 çekimser oyla karar verebilir.
c) Bir milletvekilinin dokunulmazlığı hangi suç ile ilgili olarak kaldırılmış ise, sadece o suç ile ilgili olarak yargılanabilir; diğer bir suçu için milletvekilinin dokunulmazlığının ayrıca kaldırılması gerekir.
d) Belirli bir suçtan dolayı, yasama dokunulmazlığı kaldırılan bir milletvekili, tekrar seçilirse, yasama dokunulmazlığını tekrar kazanır. Bu milletvekilinin bu suçtan dolayı tekrar yargılanabilmesi için yasama dokunulmazlığının tekrar kaldırılması gerekir.
e) Yasama dokunulmazlığı yargı organları tarafından re'sen dikkate alınır.
12. TBMM’nin iç yapısı ve çalışma düzeni hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) İçtütüzüğün temelinde parlâmentonun usulî bağımsızlığı ilkesi yatar.
b) TBMM içtüzüğü Cumhurbaşkanı tarafından yayınlanmaz.
c) TBMM Başkanlığı için bir yasama döneminde iki defa seçim yapılır. Seçilenlerden her birinin görev süresi iki yıldır.
d) TBMM Başkan ve başkan vekilleri de bir milletvekilidir ve arzu ediyorlarsa kanun teklifi verebilirler.
e) TBMM Başkanı ve başkanvekilleri, o günkü birleşime başkanlık etmiyorlarsa, meclis tartışmalarına katılabilirler.
13. TBMM’de toplantı ve karar yetersayısıyla ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) TBMM 240 milletvekili ile toplanmış ve ayrıca özel bir karar yetersayısının öngörülmediği bir konuda verilen bir önerge hakkında yapılan oyalamada 130 kabul ve 110 ret oyu çıkmış ise söz konusu önerge kabul edilmiş sayılır.
b) TBMM 300 milletvekili ile toplanmış ve ayrıca özel bir karar yetersayısının öngörülmediği bir konuda verilen bir önerge hakkında yapılan oyalamada 150 kabul ve 140 ret ve 10 çekimser oy çıkmış ise söz konusu önerge kabul edilmiş sayılır.
c) Bir bakanın Yüce Divana sevki konusunda yapılan oylamada, 270 kabul, 240 ret, 20 çekimser oyu çıkmış ise, bakanın Yüce Divana sevki reddedilmiş sayılır.
d) Gensoru önergesi verme, meclis araştırması isteminde bulunma, meclis soruşturması açılması isteminde bulunma, en az 20 milletvekilinin yapabileceği işler arasında yer alır.
e) TBMM’nin olağanüstü toplantıya çağırılabilmesi için üye tamsayısının onda biri tutarında üyenin imzası gerekir.
14. Aşağıdakilerden hangisi bir parlamento kararı niteliğinde değildir? (bir parlâmento kararı ile yapılmaz?)
a) TBMM İçtüzüğü
b) Milletvekilliğinin düşmesi
c) Savaş ilanı
d) Olağanüstü hâl ilan kararının onaylanması
e) Kanun hükmünde kararnamelerin onaylanması
15. Cumhurbaşkanının kanunlar hakkında yetkileriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Cumhurbaşkanı yayımlanmasını uygun görmediği kanunları bir kez daha görüşülmek üzere, kendisine gelmesinden itibaren onbeş gün içinde TBMM’ye geri gönderebilir.
b) Cumhurbaşkanı bütçe kanunlarını geri gönderemez.
c) Cumhurbaşkanı bir kere daha görüşülmek üzere Meclise geri gönderdiği kanunları Meclisi tekrar kabul edebilmesi için nitelikli bir çoğunluk şart değildir; üye tamsayısının salt çoğunluğu yeterlidir.
d) TBMM geri gönderilen kanunu aynen kabul etmiş ise, Cumhurbaşkanı bu kanunu tekrar geri gönderemez. Cumhurbaşkanı aynen kabul edilen kanunu kendisine gelmesinden itibaren on beş gün içinde Resmî Gazetede yayımlamak zorundadır.
e) Cumhurbaşkanı bir kanunu ister geriye gönderdikten sonra aynen kabul edilmesi üzerine, isterse geriye göndermeden Resmî Gazetede yayınlasın; Resmî Gazetede yayınlanan tüm kanunlar hakkında Anayasa Mahkemesinde dava açma hakkına sahiptir.
16. Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Göreviyle ilgili bir suç işlediği iddia edilen bir milletvekili hakkında yapılması gereken şey, meclis soruşturmasıdır. Bu usûlün sonucunda bu milletvekili Yüce Divanda yargılanır.
b) Rüşvet aldığı iddia edilen bir bakan hakkında yapılması gereken şey, meclis soruşturmasıdır. Bu usûl sonucunda bakan yargılanacaksa, suçu işlediği yer ceza mahkemesinde yargılanır.
c) Kişisel suçlarıyla ilgili bir suçundan dolayı bir bakan hakkında yapılması gereken şey, meclis soruşturmasıdır. Bu usûl sonucunda bakan yargılanacaksa, suçu işlediği yer ceza mahkemesinde yargılanır.
d) Kişisel suçlarıyla ilgili bir suçundan dolayı bir bakan hakkında yapılması gereken şey, yasama dokunulmazlığının kaldırılmasıdır. Bu usûl sonucunda bakan yargılanacaksa, suçu işlediği yer ceza mahkemesinde yargılanır.
e) Hiçbiri
17. 1982 Anayasasının yürürlükteki şekline göre, Cumhurbaşkanı hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Cumhurbaşkanı genel oyla seçilir. Geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday seçilmiş olur. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü oylama yapılır. Bu oylamaya ilk oylamada en çok o almış iki aday katılır. Geçerli oyların çoğunluğunu almış olan aday seçilmiş olur.
b) İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliliğini kaybetmesi halinde, ikinci oylama boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması durumunda, bu oylama referandum şeklinde yapılır.
c) Cumhurbaşkanının görevini sürekli olarak yapmasına engel olacak tarzda, iyileşmesi mümkün olmayan akıl hastalığına veya bir başka hastalığa yakalanması, komaya girmesi durumunda Cumhurbaşkanı makamı boşalır. Boşalma Yüksek Seçim Kurulu kararı ile tespit edilir. Boşalmayı takip eden 60 gün içinde yeni Cumhurbaşkanı seçimi yapılır.
d) Anayasamıza göre, Cumhurbaşkanının bakanları atamak, Genelkurmay başkanını atamak, üniversite rektörlerini seçmek yetkilerini tek başına kullanamaz; Cumhurbaşkanı bu yetkilerini başka makamların teklifiyle kullanabilir.
e) Cumhurbaşkanının, kişisel suçlarından dolayı cezai sorumluluğu vardır. Cumhurbaşkanı bu tür suçlarından dolayı yasama dokunulmazlığı benzeri bir dokunulmazlıktan da yararlanmaz. Normal vatandaşlar gibi, suçu işlediği yer ceza mahkemesi tarafından yargılanabilir.
18. 1982 Anayasasının yürürlükteki şekline göre, yargı organına ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Hakimler Savcılar Yüksek Kurulunun Yargıtay’dan gelen üyeleri, Yargıtay Genel Kurulunun kendi üyeleri arasından seçeceği üçer aday arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Aynı şekilde Danıştay’dan gelen üyeleri de, Danıştay Genel Kurulunun kendi üyeleri arasından seçeceği üçer aday arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır.
b) Anayasa Mahkemesi, Sayıştayı bir “mahkeme” olarak kabul etmemektedir.
c) Türkiye’de hâkimlik teminatı kapsamında düşünülebilecek bazı teminatlar yoktur.
d) Hakimler Savcılar Yüksek Kurulunun meslekten çıkarma cezasına ilişkin olanlar dışındaki kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamaz.
e) HSYK kendi içinde üç daireye bölünerek çalışır.
19. 1982 Anayasasının 152’nci maddesinde öngörülen “on yıllık süre yasağı”na ilişkin olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Anayasa mahkemesinin işin esasına girerek verdiği ret kararının Resmî Gazetede yayınlanmasından sonra on yıl geçmedikçe aynı kanun hükmünün Anayasaya aykırılığı iddiasıyla tekrar başvuruda bulunulamaz.
b) On yıllık süre sınırlaması, iptal davası sonucunda verilen kararları kapsamaz, sadece itiraz yolu sonucunda verilen kararları kapsar.
c) On yıllık süre yasağı kuralını, somut norm denetimi yolunda ilk derece mahkemesi dikkate alabileceği gibi, Anayasa Mahkemesi de ilk inceleme safhasında dikkate alabilir.
d) On yıllık süre yasağı kanunlar hakkında geçerli olduğu gibi, kanun hükmünde kararnameler hakkında da geçerlidir.
e) Hiçbiri
20. Anayasa değişikliği hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Anayasa değişikliği teklifi TBMM Genel kurulunda iki defa görüşülür. İkinci görüşmeye birinci görüşmenin bitiminden 48 saat geçmeden başlanamaz. İkinci görüşmede teklifin tümü hakkında görüşme açılamaz. İkinci görüşme, maddeler hakkında verilen değişiklik önergelerinin görüşülmesi ve oylanması ile teklifin tümünün oylanması olmak üzere iki aşamadan oluşur.
b) Anayasa değişikliği teklifinin kabulü için yapılan oylamanın “gizli oy” ile yapılması gerekir.
c) Onay usulünün belirlenmesinde teklifin hangi karar yetersayısıyla kabul edildiği hususu önemlidir. Cumhurbaşkanının onay yetkisin belirleme bakımından önemli olan ikinci tur görüşmelerin sonunda teklifin tümü hakkında yapılan oylamadır.
d) Anayasa Mahkemesinin 5 Temmuz 2007 tarih ve K.2007/68 sayılı kararına göre, Cumhurbaşkanının geri göndermesi üzerine TBMM’nin anayasa değişikliği teklifini aynen kabul edebilmesi için TBMM üye tamsayısının üçte iki çoğunluğunun (en az 367 oy) şart değildir. Yani Cumhurbaşkanı tarafından geri gönderilen değişiklik teklifi, TBMM7inin üye tamsayısı beşte üç çoğunluğu ile de kabul edilebilir.
e) TBMM genel kurulunda 335 kabul 200 ret ve 10 çekimser oyla kabul edilen bir anayasa değişikliği teklifini Cumhurbaşkanı onaylayamaz. Cumhurbaşkanı böyle bir değişiklik teklifini, ya bir kez daha görüşmek üzere meclise geri göndermelidir, ya da geri göndermeyip halkoylaması sunmalıdır.
Başarılar Dilerim
Prof. Dr. Kemal Gözler
A Grubu Cevap Anahtarı
1. D
2. C
3. B
4. A
5. B
6. E
7. D
8. B
9. A
10. E
11. A
12. E
13. C
14. E
15. C
16. D
17. C
18. A
19. D
20. C
------------------------
U.Ü. HUKUK FAKÜLTESİ
ANAYASA HUKUKU II (TÜRK ANAYASA HUKUKU) FİNAL SINAVI (A Grubu)
No:
Adı Soyadı:
SINAV TALİMATI:
Kurşun kalem kullanmak yasaktır.
Cevaplarınızı, aşağıdaki cevap tablosunda işaretleyiniz. İşaretlemeyi
doğru şıkka isabet eden parantezlerin arasını tamamıyla karalayarak
yapınız. Örnek ( ). Bu sayfanın altına sağınızda, solunuzda,
ön ve arkanızda bulunan arkadaşların ismini yazınız. Her soru 5 puan
değerindedir. Yanlış doğruyu götürmez. Sınav süresi 50 dakikadır.
DİKKAT: Bazı sorularda doğruyu, bazı sorularda yanlışı bulmanız istenmektedir!
SORULAR
1. Yasama dokunulmazlığı hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Eğer milletvekili hakkında seçimden önce veya sonra verilmiş 14 aylık hapis cezasını içeren kesinleşmiş bir ceza hükmü varsa, bu hükmün infazı, üyelik sıfatının sona ermesine bırakılır; üyelik süresince zamanaşımı işlemez.
b) TBMM genel kurulu, bir milletvekilinin yasama dokunulmazlığını açık oylama ile ve kaldırılma istemi konusunda 240 kabul, 200 ret ve 20 çekimser oyla karar verebilir.
c) Bir milletvekilinin dokunulmazlığı hangi suç ile ilgili olarak kaldırılmış ise, sadece o suç ile ilgili olarak yargılanabilir; diğer bir suçu için milletvekilinin dokunulmazlığının ayrıca kaldırılması gerekir.
d) Belirli bir suçtan dolayı, yasama dokunulmazlığı kaldırılan bir milletvekili, tekrar seçilirse, yasama dokunulmazlığını tekrar kazanır. Bu milletvekilinin bu suçtan dolayı tekrar yargılanabilmesi için yasama dokunulmazlığının tekrar kaldırılması gerekir.
e) Yasama dokunulmazlığı yargı organları tarafından re'sen dikkate alınır.
2. TBMM’nin iç yapısı ve çalışma düzeni hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) İçtütüzüğün temelinde parlâmentonun usulî bağımsızlığı ilkesi yatar.
b) TBMM içtüzüğü Cumhurbaşkanı tarafından yayınlanmaz.
c) TBMM Başkanlığı için bir yasama döneminde iki defa seçim yapılır. Seçilenlerden her birinin görev süresi iki yıldır.
d) TBMM Başkan ve başkan vekilleri de bir milletvekilidir ve arzu ediyorlarsa kanun teklifi verebilirler.
e) TBMM Başkanı ve başkanvekilleri, o günkü birleşime başkanlık etmiyorlarsa, meclis tartışmalarına katılabilirler.
3. TBMM’de toplantı ve karar yetersayısıyla ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) TBMM 240 milletvekili ile toplanmış ve ayrıca özel bir karar yetersayısının öngörülmediği bir konuda verilen bir önerge hakkında yapılan oyalamada 130 kabul ve 110 ret oyu çıkmış ise söz konusu önerge kabul edilmiş sayılır.
b) TBMM 300 milletvekili ile toplanmış ve ayrıca özel bir karar yetersayısının öngörülmediği bir konuda verilen bir önerge hakkında yapılan oyalamada 150 kabul ve 140 ret ve 10 çekimser oy çıkmış ise söz konusu önerge kabul edilmiş sayılır.
c) Bir bakanın Yüce Divana sevki konusunda yapılan oylamada, 270 kabul, 240 ret, 20 ret oyu çıkmış ise, bakanın Yüce Divana sevki reddedilmiş sayılır.
d) Gensoru önergesi verme, meclis araştırması isteminde bulunma, meclis soruşturması açılması isteminde bulunma, en az 20 milletvekilinin yapabileceği işler arasında yer alır.
e) TBMM’nin olağanüstü toplantıya çağırılabilmesi için üye tamsayısının onda biri tutarında üyenin imzası gerekir.
4. Aşağıdakilerden hangisi bir parlamento kararı niteliğinde değildir? (bir parlâmento kararı ile yapılmaz?)
a) TBMM İçtüzüğü
b) Milletvekilliğinin düşmesi
c) Savaş ilanı
d) Olağanüstü hâl ilan kararının onaylanması
e) Kanun hükmünde kararnamelerin onaylanması
5. Cumhurbaşkanının kanunlar hakkında yetkileriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Cumhurbaşkanı yayımlanmasını uygun görmediği kanunları bir kez daha görüşülmek üzere, kendisine gelmesinden itibaren onbeş gün içinde TBMM’ye geri gönderebilir.
b) Cumhurbaşkanı bütçe kanunlarını geri gönderemez.
c) Cumhurbaşkanı bir kere daha görüşülmek üzere Meclise geri gönderdiği kanunları Meclisi tekrar kabul edebilmesi için nitelikli bir çoğunluk şart değildir; üye tamsayısının salt çoğunluğu yeterlidir.
d) TBMM geri gönderilen kanunu aynen kabul etmiş ise, Cumhurbaşkanı bu kanunu tekrar geri gönderemez. Cumhurbaşkanı aynen kabul edilen kanunu kendisine gelmesinden itibaren on beş gün içinde Resmî Gazetede yayımlamak zorundadır.
e) Cumhurbaşkanı bir kanunu ister geriye gönderdikten sonra aynen kabul edilmesi üzerine, isterse geriye göndermeden Resmî Gazetede yayınlasın; Resmî Gazetede yayınlanan tüm kanunlar hakkında Anayasa Mahkemesinde dava açma hakkına sahiptir.
6. Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Göreviyle ilgili bir suç işlediği iddia edilen bir milletvekili hakkında yapılması gereken şey, meclis soruşturmasıdır. Bu usûlün sonucunda bu milletvekili Yüce Divanda yargılanır.
b) Rüşvet aldığı iddia edilen bir bakan hakkında yapılması gereken şey, meclis soruşturmasıdır. Bu usûl sonucunda bakan yargılanacaksa, suçu işlediği yer ceza mahkemesinde yargılanır.
c) Kişisel suçlarıyla ilgili bir suçundan dolayı bir bakan hakkında yapılması gereken şey, meclis soruşturmasıdır. Bu usûl sonucunda bakan yargılanacaksa, suçu işlediği yer ceza mahkemesinde yargılanır.
d) Kişisel suçlarıyla ilgili bir suçundan dolayı bir bakan hakkında yapılması gereken şey, yasama dokunulmazlığının kaldırılmasıdır. Bu usûl sonucunda bakan yargılanacaksa, suçu işlediği yer ceza mahkemesinde yargılanır.
e) Hiçbiri
7. 1982 Anayasasının yürürlükteki şekline göre, Cumhurbaşkanı hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Cumhurbaşkanı genel oyla seçilir. Geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday seçilmiş olur. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü oylama yapılır. Bu oylamaya ilk oylamada en çok o almış iki aday katılır. Geçerli oyların çoğunluğunu almış olan aday seçilmiş olur.
b) İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliliğini kaybetmesi halinde, ikinci oylama boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması durumunda, bu oylama referandum şeklinde yapılır.
c) Cumhurbaşkanının görevini sürekli olarak yapmasına engel olacak tarzda, iyileşmesi mümkün olmayan akıl hastalığına veya bir başka hastalığa yakalanması, komaya girmesi durumunda Cumhurbaşkanı makamı boşalır. Boşalma Yüksek Seçim Kurulu kararı ile tespit edilir. Boşalmayı takip eden 60 gün içinde yeni Cumhurbaşkanı seçimi yapılır.
d) Anayasamıza göre, Cumhurbaşkanının bakanları atamak, Genelkurmay başkanını atamak, üniversite rektörlerini seçmek yetkilerini tek başına kullanamaz; Cumhurbaşkanı bu yetkilerini başka makamların teklifiyle kullanabilir.
e) Cumhurbaşkanının, kişisel suçlarından dolayı cezai sorumluluğu vardır. Cumhurbaşkanı bu tür suçlarından dolayı yasama dokunulmazlığı benzeri bir dokunulmazlıktan da yararlanmaz. Normal vatandaşlar gibi, suçu işlediği yer ceza mahkemesi tarafından yargılanabilir.
8. 1982 Anayasasının yürürlükteki şekline göre, yargı organına ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Hakimler Savcılar Yüksek Kurulunun Yargıtay’dan gelen üyeleri, Yargıtay Genel Kurulunun kendi üyeleri arasından seçeceği üçer aday arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Aynı şekilde Danıştay’dan gelen üyeleri de, Danıştay Genel Kurulunun kendi üyeleri arasından seçeceği üçer aday arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır.
b) Anayasa Mahkemesi, Sayıştayı bir “mahkeme” olarak kabul etmemektedir.
c) Türkiye’de hâkimlik teminatı kapsamında düşünülebilecek bazı teminatlar yoktur.
d) Hakimler Savcılar Yüksek Kurulunun meslekten çıkarma cezasına ilişkin olanlar dışındaki kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamaz.
e) HSYK kendi içinde üç daireye bölünerek çalışır.
9. 1982 Anayasasının 152’nci maddesinde öngörülen “on yıllık süre yasağı”na ilişkin olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Anayasa mahkemesinin işin esasına girerek verdiği ret kararının Resmî Gazetede yayınlanmasından sonra on yıl geçmedikçe aynı kanun hükmünün Anayasaya aykırılığı iddiasıyla tekrar başvuruda bulunulamaz.
b) On yıllık süre sınırlaması, iptal davası sonucunda verilen kararları kapsamaz, sadece itiraz yolu sonucunda verilen kararları kapsar.
c) On yıllık süre yasağı kuralını, somut norm denetimi yolunda ilk derece mahkemesi dikkate alabileceği gibi, Anayasa Mahkemesi de ilk inceleme safhasında dikkate alabilir.
d) On yıllık süre yasağı kanunlar hakkında geçerli olduğu gibi, kanun hükmünde kararnameler hakkında da geçerlidir.
e) Hiçbiri
10. Anayasa değişikliği hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Anayasa değişikliği teklifi TBMM Genel kurulunda iki defa görüşülür. İkinci görüşmeye birinci görüşmenin bitiminden 48 saat geçmeden başlanamaz. İkinci görüşmede teklifin tümü hakkında görüşme açılamaz. İkinci görüşme, maddeler hakkında verilen değişiklik önergelerinin görüşülmesi ve oylanması ile teklifin tümünün oylanması olmak üzere iki aşamadan oluşur.
b) Anayasa değişikliği teklifinin kabulü için yapılan oylamanın “gizli oy” ile yapılması gerekir.
c) Onay usulünün belirlenmesinde teklifin hangi karar yetersayısıyla kabul edildiği hususu önemlidir. Cumhurbaşkanının onay yetkisin belirleme bakımından önemli olan ikinci tur görüşmelerin sonunda teklifin tümü hakkında yapılan oylamadır.
d) Anayasa Mahkemesinin 5 Temmuz 2007 tarih ve K.2007/68 sayılı kararına göre, Cumhurbaşkanının geri göndermesi üzerine TBMM’nin anayasa değişikliği teklifini aynen kabul edebilmesi için TBMM üye tamsayısının üçte iki çoğunluğunun (en az 367 oy) şart değildir. Yani Cumhurbaşkanı tarafından geri gönderilen değişiklik teklifi, TBMM7inin üye tamsayısı beşte üç çoğunluğu ile de kabul edilebilir.
e) TBMM genel kurulunda 335 kabul 200 ret ve 10 çekimser oyla kabul edilen bir anayasa değişikliği teklifini Cumhurbaşkanı onaylayamaz. Cumhurbaşkanı böyle bir değişiklik teklifini, ya bir kez daha görüşmek üzere meclise geri göndermelidir, ya da geri göndermeyip halkoylaması sunmalıdır.
11. 1982 Anayasasının yürürlükteki şekline göre Anayasa Mahkemesi hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Anayasa Mahkemesi üyelerinin üçü TBMM, ondördü Cumhurbaşkanı tarafından seçilmektedir. Cumhurbaşkanı seçeceği ordört üyeden ancak dördünü doğrudan doğruya seçebilmektedir.
b) 12 Eylül 2010 tarihli halkoylaması onaylanan anayasa değişikliği ile Anayasa Mahkemesinde Sayıştaydan gelen üye sayısı birden ikiye çıkarılmıştır.
c) Anayasa Mahkemesinin bir üyesi Baro Başkanlarının göstereceği üç aday arasından TBMM tarafından seçilmektedir.
d) Anayasa Mahkemesi üyeleri, ne zaman seçilmiş olurlarsa olsunlar, kendileri istedikçe, 65 yaşını dolduruncaya (emekli oluncaya) kadar görevde kalırlar.
e) Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ile Jandarma Genel Komutanı görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda yargılanır.
12. “Malum olaki yedi mülûkâneme vediai cenabı bârî olan kâffei sunufi tebaî şahanemin her cihetle temamii husuli saadeti hâli akdemi efkârı hayriyet disarı padişahanem olarak... memaliki mahrusai şahanemde bulunan hristiyan ve sair tebai gayri müslime cemaatlerine ecdadı izamım taraflarından verilmiş ve sinini ahirede ita ve ihsan kılınmış olan bilcümle imtiyazat ve muafiyatı ruhaniye bu kere dahi takrir ve ibka kılınıp...”
Yukarıdaki paragraf aşağıdaki hangi belgeden alınmıştır?
a) Sened-i İttfak
b) Tanzimat Fermanı
c) Islahat Fermanı
d) Kanun-u Esasi
e) Kanun-u Esaside yapılan ikinci meşrutiyet dönemi değişikliklerinde.
13. Cumhuriyet dönemi anayasal gelişmelere ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Milli egemenlik ilkesi ilk defa 1921 Anayasası tarafından ilân edilmiştir.
b) 1921 Anayasasının ilk şekli, icra vekilleri heyetinin bir bütün olarak meclise karşı sorumlu olduğunu öngörmektedir.
c) 1921 Anayasasının ilk şekline göre, Büyük millet Meclisi, sadece yasama yetkisine değil, aynı zamanda yürütme yetkisine de sahipti.
d) Hilafet, 1921 Anayasa döneminde ilga edilmiştir.
e) 1924 Anayasasına göre başvekil, Cumhurbaşkanı tarafından Meclis üyeleri arasında tayin edilirdi. Diğer vekiller ise, Başvekil tarafından Meclis üyeleri arasında seçilerek hepsi Cumhurbaşkanının tasdiki ile Meclise arzolunurdu.
14. Cumhuriyet dönemi anayasal gelişmelere ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) 1961 Anayasasının değiştirilebilmesi için değişiklik teklifinin Millet Meclisi tarafından üçte iki çoğunluğuyla kabul edilmesi yeterliydi.
b) 1961 Anayasasına göre anayasa değişiklikleri üzerinde Cumhurbaşkanına zorlaştırıcı veya geciktirici bir veto yetkisi tanınmamıştır.
c) 1961 Anayasasına göre anayasa değişikliklerinin referanduma sunulması ihtimali yoktu.
d) 1924 Anayasası döneminde tek turlu listeli çoğunluk seçim sistemi kullanılıyordu.
e) 1924 Anayasasının “çoğunlukçu demokrasi” anlayışını benimsediği kabul edilmektedir
15. 1982 Anayasasına göre, eşitlik ilkesi hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Eşitlik ilkesi, Cumhuriyetin nitelikleri arasında sayılmış bir temel ilkedir.
b) Eşitlik ilkesi, 1982 Anayasasında, bulunduğu yer itibarıyla temel hak ve hürriyet olarak, devlet yönetimine hâkim olan bir temel ilke olarak düzenlenmiştir.
c) Anayasamızın eşitlik ilkesi düzenlendiği maddede, bu ilkenin muhatapları arasında özel kişiler de sayılmıştır.
d) Mutlak eşitliğe geometrik eşitlik de denir.
e) Anayasamıza göre cinsiyet konusunda mutlak bir ayrımcılık yapılması yasağı vardır. Diğer alanlarda yapılabilse de cinsiyet konusunda pozitif ayrımcılık yapılamaz.
16. 1982 Anayasası göre temel hak ve hürriyetler konusunda aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Yabancıların temel hak ve hürriyetleri de, vatandaşların temel hak ve hürriyetlerinin sınırlandırılması şartlarına tâbidir.
b) Temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılamamasına ilişkin hüküm, hukukumuza ilk defa 1982 Anayasa ile girmiştir.
c) Sınırlamada demokratik toplum düzeninin gereklerine uygunluk şartı, ilk defa 1982 Anayasasında 2001 yılında yapılan değişiklikler ile girmiştir.
d) Sınırlama amacını gerçekleştirmek için en yumuşak sınırlama aracının seçilmesine oranlılık ilkesi denir.
e) Anayasamızda ilgili maddesinde ayrıca sınırlama sebebi belirtilmemiş bazı temel hak ve hürriyetler vardır.
17. Temel hak ve hürriyetler ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Angarya yasağı ilk defa 1876 Anayasa tarafından öngörülmüştür.
b) Yakalanan veya tutuklanan kişi, en yakın mahkemeye gönderilmesi için gereken süre hariç, bireysel suçlarda en geç 48 saat içinde, toplu suçlarda engeç dört gün içinde hâkim önüne çıkartılır.
c) Kişisel verilerin korunması hakkı anayasal düzeyde ilk defa 12 Eylül 2010 tarihli halkoylaması ile onaylanan anayasa değişikliği ile kabul edilmiştir.
d) Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak askerlik sebebi, vergi borcu ve suç soruşturması sebebiyle sınırlanabilir.
e) Toplantı ve gösteri yürüyüşü yapmak isteyen kişiler, bunun yapılacağı yerin valiliğine veya kaymakamlığına, toplantı veya gösterinin yapılacağını en az 48 saat önceden bildirmeleri gerekir.
18. Seçimlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Anayasaya göre zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanmak, dolanlı iflas gibi suçlarla mahkûm olmuş olanlar, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler.
b) Anayasaya göre kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma ideolojik ve anarşik eylemlere katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş kişiler, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler.
c) Tutukluluk hâli hangi suçtan olursa olsun, milletvekili adayı olmaya engel değildir.
d) Seçilme yeterliliğine sahip olup da, istifa etmeden aday olamayan personelin, istifa dilekçelerini seçimlerin başlangıcından en az bir ay önce en yakın amirlerine vermek zorundadırlar.
e) Meclisin erken seçim kararı almasıyla, erken seçimin yapılacağı tarih arasında en az belirli bir günün olmasına öngören bir hüküm Anayasamızda yoktur.
19. Mahallî idare seçimleri (yerel seçimler) konusunda aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Anayasamıza göre mahallî idare seçimleri dört yılda bir yapılır. Ancak milletvekili genel veya ara seçiminden önceki veya sonraki bir yıl içinde yapılması gereken mahallî idare seçimleri milletvekili genel veya ara seçimleriyle birlikte yapılır.
b) İl genel meclisi ve belediye meclisi seçimlerinde onda birlik baraj uygulamalı d’Hontd formüllü nispî temsil seçim sistemi uygulanır.
c) Belediye başkanı seçimlerinde tek turlu çoğunluk sistemi uygulanır.
d) Köy ve mahalle muhtar ve ihtiyar heyeti üyeliği seçimlerinde tek turlu çoğunluk sistemi uygulanır.
e) Köy ve mahalle veya mahalle muhtar ve ihtiyar meclisi üyeliğine adaylık usûlü yoktur.
20. Milletvekillerinin hukukî statüsü ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Yasama sorumsuzluğuna “kürsü sorumsuzluğu” da denir.
b) Yasama sorumsuzluğundan milletvekili olmayan bakanlar da yararlanır.
c) Meclis çalışmaları sırasında söylediği sözlerden dolayı, milletvekiline karşı ne hukuk davası, ne ceza davası açılabilir.
d) Milletvekilliği ile bağdaşmayan bir görev veya hizmeti sürdürmekte ısrar eden milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesine, yetkili komisyonun durumu tespit eden raporu üzerine TBMM Genel Kurulu örneğin 250 kabul ve 150 ret oyuyla karar verebilir.
e) Milletvekilliğinin düşmesi yolunda TBMM Genel Kurulunun aldığı karar, bir parlamento kararıdır. Bu karara kararına karşı, kararının alındığı günden itibaren 60 gün içinde ilgili milletvekili veya diğer bir milletvekili Anayasa Mahkemesine başvurabilir.
Başarılar Dilerim
Prof. Dr. Kemal Gözler
B Grubu Cevap Anahtarı
1. A
2. E
3. C
4. E
5. C
6. D
7. C
8. A
9. D
10. C
11. D
12. C
13. B
14. A
15. B
16. E
17. D
18. B
19. A
20. E
Copyright
(c) Kemal Gözler. 2009. Bu sayfaya izin almadan link verilebilir. Ancak, bu web sayfası, önceden izin almaksızın ne suretle olursa olsun, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, tekrar yayınlanamaz, dağıtılamaz, başka internet sitelerine metin olarak konulamaz.
Bu sorular ve cevap anahtarı özellikle pratik kur kitaplarında, KPSS, meslek sınavları hazırlık kitaplarında kullanılamaz. Bununla birlikte bu sorular, meslektaşlarımız, tarafından kaynağı belirtilmek şartıyla, kendi yapacakları sınavlarda kısmen veya tamamen, aynen veya değiştirilerek kullanılabilir.
5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 3 Mart 2004 tarih ve 4630 sayılı kanunla değişik 71 ve 72’nci maddeleri, bir fikir ve sanat eserini herhangi bir yöntemle çoğaltanları, dağıtanları, satanları, elinde bulunduranları, paraya çevrilmeksizin, 2 (iki) yıldan 4 (dört) yıla kadar hapis cezası veya 50.000 TL'den 150.000 TL'ye kadar ağır para cezasıyla veya zararın ağırlığı dikkate alınarak bunların her ikisiyle birden cezalandırmaktadır.
Alıntılar (İktibas) Konusunda Açıklamalar
Bu çalışmadan yapılacak alıntılarda (iktibaslarda) 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 35’inci maddesinde öngörülen şu şartlara uyulmalıdır: (1) İktibas, bir eserin “bazı cümle ve fıkralarının” bir başka esere alınmasıyla sınırlı olmalıdır (m.35/1). (2) İktibas, maksadın haklı göstereceği bir nispet dahilinde ve münderecatını aydınlatmak maksadıyla yapılmalıdır (m.35/3). (3) İktibas, belli olacak şekilde yapılmalıdır (m.35/5) [Bilimsel yazma kurallarına göre, aynen iktibasların tırnak içinde verilmesi ve iktibasın üç satırdan uzun olması durumunda iktibas edilen satırların girintili paragraf olarak dizilmesi gerekmektedir]. (4) İktibas ister aynen, ister mealen olsun, eserin ve eser sahibinin adı belirtilerek iktibasın kaynağı gösterilmelidir (m.35/5). (5) İktibas edilen kısmın alındığı yer belirtilmelidir (m.35/5).
5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 3 Mart 2004 tarih ve 4630 sayılı kanunla değişik 71’inci maddesinin 4’üncü fıkrası, 35’inci maddeye aykırı olarak “kaynak göstermeyen veya yanlış yahut kifayetsiz veya aldatıcı kaynak” göstererek iktibas yapan kişileri, 2 (iki) yıldan 4 (dört) yıla kadar hapis cezası veya 50.000 TL'den 150.000 TL'ye kadar ağır para cezasıyla veya zararın ağırlığı dikkate alınarak bunların her ikisiyle birden cezalandırmaktadır.
Ayrıca Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulunun 18 Şubat 1981 tarih ve E.1980/1, K.1981/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararına göre kararına göre, “iktibas hususunda kullanılan eser sahibinin ve eserinin adı belirtilse bile eser sahibi, haksız rekabet hükümlerine dayanarak Borçlar Kanununun 49. maddesindeki koşulların gerçekleşmesi halinde manevi tazminat isteyebilir”.
Yukarıdaki şartlara uygun olarak alıntı yapılırken bu çalışmaya şu şekilde atıf yapılması önerilir:
Kemal Gözler, “2010-2011 Öğretim Yılı Sınavları", www.anayasa.gen.tr/sinavlar-2010-2011.htm.
Editör: Kemal Gözler
Ana sayfa: www.anayasa.gen.tr
İlk Konuluş: 9 Kasım 2010
Son Değişiklik: 9 Kasım 2010, 13 Ocak 2010, 8 Haziran 2011